Cây quýt gai là gì? Có tác dụng gì với sức khỏe

Cây quýt gai là loại cây thân gỗ thuộc họ cam. Nó đem lại nhiều tác dụng điều trị cho bệnh nhân gặp vấn đề về xương khớp. Vậy quýt gai có đặc điểm gì? Sử dụng như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất? Để trả lời các câu hỏi trên, mời bạn đọc tìm hiểu trong bài viết dưới đây:

1/ Cây quýt gai là gì?

Quýt gai có tên khoa học là Severinia monophylla (L.) Tanaka, thuộc họ cam. Loại cây này còn được người dân gọi bằng nhiều cái tên khác nhau như: Tầm xoọng, Quýt hôi, Cam trời, Gai xanh, Cúc keo, Độc lực,...

1.1/ Đặc điểm

Quýt gai thuộc loại cây thân gỗ, phân nhánh nhiều. Cây có chiều cao trung bình từ 1 - 2m. Thân cây nhẵn, xung quanh mọc gai dài 3 - 4cm, gai nằm dưới nách lá.

Lá quýt gai nguyên, dài khoảng 1,5 - 5cm, rất dai. Lá tròn hay lõm ở phần đầu, gốc lá thon hẹp hay tròn. lá không lông, dày, cứng, có điểm tuyến. 

Gân bên của lá khít nhau, mép lá uốn xuống và có gân đi sát mép. Cuống lá ngắn, khoảng 3 - 4mm.

Hoa tầm xoọng có màu trắng, gần như không cuống, mọc thành các khóm nhỏ ở nách các lá.

Quả của cây nạc, có 2 hạt, màu đen, có hình cầu, đường kính quả khoảng 10 - 12mm. 

1.2/ Phân bố, thu hái, chế biến

Cây quýt gai phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền bắc và duyên hải miền trung Việt Nam. 

Người dân thu hái lá, rễ cây quanh năm. Sau khi thu hái, lá, rễ được đem rửa sạch, thái phiến, phơi khô làm thuốc.

Quả quýt gai được hái khi còn xanh, đem phơi khô rồi sử dụng. 

1.3/ Dược tính

Toàn cây quýt gai có chứa tinh dầu, quả còn xanh chứa chất nhầy.

Rễ cây chứa các hoạt chất có lợi cho sức khỏe như: 5-hydroxy-N-methyl-severifolin, severifolin, atalaphylin, N-methylseverifolin, N-methylatalaphylin.  

2/ Cây quýt gai có tác dụng gì?

Theo y học cổ truyền, quýt hôi có vị đắng, tính mát, hơi ấm, quy vào kinh phế. Vì thế dược liệu này có tác dụng khử phong giải thử, lý khí chỉ thống, hóa đàm chỉ khái.

Quýt gai chủ trị trong các bệnh như:

• Cúm, ho, cảm sốt, viêm khí quản, sốt rét,...

• Đau lưng gối, viêm khớp dạng thấp

Theo y học hiện đại, loại dược liệu này có tác dụng ức chế co thắt cơ trơn do histamin và acetylcholin gây ra.

3/ Các bài thuốc từ cây quýt gai

Một số bài thuốc từ quýt gai mà người dùng nên biết như:

3.1. Người đau nhức khớp gối, có tình trạng xơ cứng, khó vận động:

Nguyên liệu:

• Quýt hôi (sao vàng hạ thổ) 20g

• Cát căn 16g

• Huyết đằng 12g

• Tục đoạn 12g

• Đương quy 12g

• Phòng phong 12g

• Đơn hoa 12g

• Chích thảo 12g

• Tế tân 10g

• Quế 10g

Mỗi ngày sắc 1 thang thuốc uống, sắc 3 lần/ngày.

3.2. Ho hen, đau họng có đờm, khó thở

Nguyên liệu:

• Quýt hôi (sao vàng hạ thổ) 16g

• Tang bạch bì 16g

• Cát cánh 12g

• Mạch môn 12g

• Trần bì 12g

• Hoàng kỳ 12g

• Mơ muối 12g

• Cam thảo 12g

• Đại táo 6g

Mỗi ngày sắc 1 thang thuốc 3 lần, làm 3 lần uống.

3.3. Trẻ em ho gà

Nguyên liệu:

• Lá quýt gai 6g

• Hoa đu đủ đực 6g

• Lá tía tô 6g

• Cát cánh 6g

• Trần bì 6g

• Tang bạch bì 6g

Cho dược liệu vào ấm đun, thêm 300ml. Đun đến khi nước cạn còn ⅓. Lấy nước thuốc chia 3 - 4 lần cho trẻ uống trong ngày.

3.4. Đau dạ dày

Nguyên liệu:

• Rễ quýt gai 30g

• quýt 6g

• Củ ấu 10g

• Màng tang 10g

Đem dược liệu sắc lấy nước uống.

3.5. Ho do phế nhiệt

Nguyên liệu:

• Tầm xoọng 16g

• Rau má 24g

• Tang diệp 20g

• Xa tiền thảo 20g

• Lá xương xông 20g

• Lá đinh lăng 20g

• Mơ muối 12g

• Thiên môn 12g

• Bạch linh 10g

Đem 1 thang thuốc, sắc ngày 3 lần để uống.

Mong rằng bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc những kiến thức cần thiết xoay quanh cây quýt gai. Để sủ dụng dược liệu hiệu quả nhất, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ có chuyên môn trước khi dùng.